Συμβουλές κατά την Ορθοδοντική Θεραπεία

Κατά τη διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας ο ασθενής οφείλει να διατηρεί τόσο το στόμα του όσο και τους ορθοδοντικούς μηχανισμούς καθαρούς. Αυτό απαιτεί ελαφρώς μεγαλύτερη προσπάθεια σε σχέση με κάποιον που δεν υποβάλλεται σε θεραπεία, αλλά είναι απαραίτητο για να διατηρήσουμε τα δικά μας όμορφα και γερά δόντια σε όλη μας τη ζωή. Θα πρέπει λοιπόν ο ασθενής να ακολουθεί τις οδηγίες μας σχετικά με το πρωτόκολλο στοματικής υγιεινής που χρειάζεται να εφαρμόσει.

Ακόμη, ο ασθενής θα πρέπει να αποφεύγει τις σκληρές τροφές (π.χ. ψημένους ξηρούς καρπούς ή παξιμάδια) όταν έχει ακίνητους ορθοδοντικούς μηχανισμούς (σιδεράκια). Αυτές προκαλούν ζημιές (π.χ. ξεκολλάνε σιδεράκια), οι οποίες δυσχεραίνουν τη θεραπεία και μπορεί να βλάψουν και την υγεία των δοντιών.

Τέλος, ο ασθενής θα πρέπει να προσέρχεται στο ιατρείο περίπου μία φορά το μήνα και να ακολουθεί τις οδηγίες του ορθοδοντικού μέχρι το επόμενο ραντεβού. Η καλή συνεργασία του ασθενή οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα και μάλιστα σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα.

Οι ορθοδοντικοί μηχανισμοί, όπως και τα δόντια, χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα κατά τη διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας, ώστε να διατηρείται ένα ικανοποιητικό επίπεδο στοματικής υγιεινής. Τα πρωτόκολλα στοματικής υγιεινής που εφαρμόζονται είναι εξατομικευμένα και καθορίζονται από τις ανάγκες του ασθενή. Ο κάθε ασθενής, με την απαραίτητη καθοδήγηση από εμάς, μπορεί και πρέπει να διατηρεί άριστο επίπεδο στοματικής υγιεινής τόσο κατά τη διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας όσο και μετέπειτα για να διατηρήσει ένα όμορφο και υγιές χαμόγελο στο πέρασμα του χρόνων.

Συνήθως απαιτείται βούρτσισμα 2-3 φορές την ημέρα (οπωσδήποτε το βράδυ πριν τον ύπνο – ο ασθενής μετά πρέπει μόνο να πίνει νερό αν το επιθυμεί). Το βούρτσισμα πρέπει να γίνεται χειροκίνητα, με μαλακή οδοντόβουρτσα, η οποία να έχει μικρή σχετικά κεφαλή και μόνο τρίχες (όχι πλαστικά κ.α.). Η οδοντόβουρτσα πρέπει να αντικαθίσταται όταν οι τρίχες χάνουν το αρχικό τους σχήμα, κάτι το οποίο συμβαίνει ταχύτερα όταν υπάρχουν ορθοδοντικοί μηχανισμοί στο στόμα. Το βούρτσισμα θα πρέπει να διαρκεί 3-4 λεπτά, ώστε να καθαρίζονται επαρκώς τα δόντια και τα ούλα από όλες τις πλευρές (μέσα, έξω και επάνω), αλλά και οι ορθοδοντικές συσκευές.

Η οδοντόκρεμα πρέπει οπωσδήποτε να περιέχει φθόριο (τουλάχιστον 1500 ppm για άτομα άνω των 6 ετών), ενώ καλό είναι να μην περιέχει κόκκους, αλλά να έχει κρεμώδη σύσταση. Η ποσότητα οδοντόκρεμας που χρειάζεται είναι περίπου στο μέγεθος μπιζελιού, ενώ όταν τελειώνει το βούρτσισμα ο ασθενής καλό είναι να φτύνει μόνο ή εάν θέλει να ξεπλύνει με λίγο νερό μόνο μια φορά.

Το κοινό οδοντικό νήμα δε μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς με ακίνητες ορθοδοντικές συσκευές (σιδεράκια). Πρέπει να χρησιμοποιείται ειδικό οδοντικό νήμα (με σκληρό άκρο), το οποίο να μπορεί να περάσει ο ασθενής κάτω από το ορθοδοντικό σύρμα. Η χρήση οδοντικού νήματος μία φορά την ημέρα, μετά το βούρτσισμα, είναι συνήθως αρκετή.

Συστήνεται επίσης ο ασθενής να χρησιμοποιεί κάποιο στοματικό διάλυμα 1-2 φορές την ημέρα, το οποίο να περιέχει μόνο φθόριο (NaF 0.05%) και όχι αντιμικροβιακά ή αντιβιοτικά. Η χρήση του στοματικού διαλύματος καλό είναι να γίνεται μεταξύ των βουρτσισμάτων και όχι αμέσως μετά.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, καλό είναι να χρησιμοποιούνται ειδικά βουρτσάκια (παρόμοια με τα μεσοδόντια βουρτσάκια) για την καθαριότητα των ακίνητων ορθοδοντικών συσκευών ή όταν υπάρχουν διαστήματα, που δε μπορούν να καθαριστούν ικανοποιητικά μόνο με την οδοντόβουρτσα. Συνήθως, η χρήση τους μία φορά την ημέρα είναι αρκετή για ένα άριστο επίπεδο στοματικής υγιεινής.

Ο ασθενής συστήνεται να έχει μια οδοντόβουρτσα (μπορεί να είναι και μια παλιά του οδοντόβουρτσα) και να βουρτσίζει τη συσκευή του, αφού την έχει αφαιρέσει από το στόμα, χρησιμοποιώντας μόνο νερό, 1 φορά την ημέρα.

Καλό είναι κάθε φορά που αφαιρείται η συσκευή από το στόμα, πριν τοποθετηθεί στην ειδική θήκη, να ξεπλένεται με νερό.

Σε περίπτωση που η συσκευή δε μπορεί να διατηρηθεί καθαρή ή δεν καθαρίζει καλά, ακόμη και μετά τα παραπάνω, συστήνεται ανά διαστήματα η χρήση ειδικών καθαριστικών που πωλούνται στα φαρμακεία (όμοια με αυτά για καθαριότητα οδοντοστοιχιών), ανάλογα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Μια πιο απλή λύση, είναι η τοποθέτηση της συσκευής σε ξύδι αραιωμένο με νερό για 5-10 λεπτά και στη συνέχεια το βούρτσισμα της. Έπειτα, καλό είναι να ακολουθήσει βούρτσισμα με νερό και σαπούνι, ώστε να εξαλειφθεί τυχόν δυσάρεστη μυρωδιά ξυδιού.

Όταν ο ασθενής θεραπεύεται με κινητούς μηχανισμούς, καλό είναι να τους αφαιρεί όταν τρώει για αποφυγή φθοράς τους. Έπειτα η διατροφή του ασθενή μπορεί να περιλαμβάνει οτιδήποτε επιθυμεί.

Στις περιπτώσεις όμως που υπάρχουν ακίνητες ορθοδοντικές συσκευές στο στόμα (π.χ. σιδεράκια), ο ασθενής θα πρέπει να αποφεύγει τις σκληρές τροφές, όπως ψημένους ξηρούς καρπούς, παστέλι ή παξιμάδια. Αυτές προκαλούν ζημιές (π.χ. ξεκολλάνε σιδεράκια), οι οποίες δυσχεραίνουν τη θεραπεία και ίσως να βλάψουν και τα ίδια του τα δόντια.

Κάποιες φορές, μετά την ενεργοποίηση των ορθοδοντικών συσκευών από τον ορθοδοντικό (δηλαδή μετά την επίσκεψη), οι ασθενείς νιώθουν κάποια δυσφορία-πίεση στα δόντια, η οποία είναι αποτέλεσμα της δύναμης που ασκείται σε αυτά. Η αίσθηση αυτή είναι εντονότερη λίγες ώρες έως και 2 ημέρες μετά την επίσκεψη, ενώ παρατηρείται σταδιακή βελτίωση και πλήρης εξάλειψη της, 4-5 ημέρες μετά την επίσκεψη. Έπειτα ο ασθενής προσαρμόζεται πλήρως και δεν αισθάνεται καμία δυσφορία.

Για την καλύτερη αντιμετώπιση, λοιπόν, αυτού του ζητήματος συστήνεται στους ασθενείς μαλακή διατροφή για τις πρώτες 2-3 ημέρες μετά την ενεργοποίηση των συσκευών.

Σε μικρό ποσοστό ασθενών, που η δυσφορία αυτή είναι περισσότερο έντονη και όταν δεν υπάρχει κάποια αντένδειξη, μπορεί να χρησιμοποιηθούν ήπια παυσίπονα (μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όπως παρακεταμόλη ή ιβουπροφένη) για 1-2 ημέρες, σύμφωνα με τις οδηγίες του ορθοδοντικού.

Ενσφήνωση φαγητού μεταξύ των δοντιών: Αυτό δεν είναι ακριβώς επείγουσα κατάσταση, αλλά ίσως να είναι ενοχλητικό για τον ασθενή. Εάν το ξέπλυμα με νερό ή το βούρτσισμα δεν είναι αποτελεσματικό, ένα μικρό κομμάτι οδοντικού νήματος μπορεί να δώσει τη λύση. Κάποιες φορές ένα μικρός κόμπος στη μέση του, μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη απομάκρυνση του φαγητού. Εναλλακτικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και κάποιο μεσοδόντιο βουρτσάκι.

Απώλεια σύρματος ή πρόσδεσης: Το ορθοδοντικό σύρμα συγκρατείται επάνω στα ορθοδοντικά αγκύλια (σιδεράκια) με μικροσκοπικούς ελαστικούς δακτυλίους ή πολύ λεπτές μεταλλικές ή λευκές προσδέσεις. Εάν κάποιο από αυτά έχει φύγει, καλό είναι να ενημερώσετε τον ορθοδοντικό, ώστε να κρίνει εάν χρειάζεται να προσέρθετε στο ιατρείο.

Συρμάτινες προσδέσεις που εξέχουν: Εάν η άκρη κάποιας συρμάτινης ή λευκής πρόσδεσης έχει φύγει από τη θέση της, εξέχει και σας ενοχλεί, μπορείτε να την τοποθετήσετε στη θέση της πιέζοντας την προς μέσα (δηλαδή προς τα δόντια). Για αυτό μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μία μπατονέτα, το νύχι σας ή τη σβήστρα που κάποιες φορές υπάρχει στο πίσω άκρο ενός μολυβιού.

Ερεθισμός στο στόμα: Κάποιοι ασθενείς είναι επιρρεπής στο να αναπτύσσουν ερεθισμούς (πληγές) στο στόμα. Παρόλο που τα ορθοδοντικά αγκύλια (σιδεράκια) δεν είναι συνήθως η αιτία, μπορεί να πυροδοτούν ή να επιδεινώνουν τέτοιες καταστάσεις. Δεν απαιτούν επείγουσα αντιμετώπιση, αλλά κάτι τέτοιο μπορεί να είναι πολύ ενοχλητικό για τον ασθενή, ειδικά κατά τη διάρκεια του φαγητού.

Η τοποθέτηση μικρής ποσότητας ειδικού κεριού ανακούφισης (χορηγείται από τον ορθοδοντικό στην αρχή της θεραπείας) επάνω στην ορθοδοντική συσκευή που προκαλεί τον ερεθισμό έχει άριστα αποτελέσματα. Απλά κόψτε ένα μικρό κομμάτι κεριού, πλάστε το σε μπαλάκι με το χέρι σας (συνήθως μέγεθος μπιζελιού είναι αρκετό) και πιέστε το επάνω στο τμήμα της ορθοδοντικής συσκευής που προκάλεσε τον ερεθισμού, ώστε να το καλύψει πλήρως. Επανατοποθετείστε κερί όταν φύγει. Η χρήση του κεριού συνίσταται για όσο ο ερεθισμός ενοχλεί τον ασθενή. Συνήθως 1-3 μέρες είναι αρκετές για να θεραπευτεί ο ερεθισμός. Σε περίπτωση που ο ασθενής φάει/καταπιεί το κερί δεν υπάρχει απολύτως κανένα πρόβλημα.

Σύρμα που προεξέχει: Σε κάποιες περιπτώσεις, το ορθοδοντικό σύρμα καθώς ευθυγραμμίζει τα δόντια μετακινείται, με αποτέλεσμα η άκρη του σύρματος να ερεθίζει το στόμα, συνήθως στα μάγουλα, στο πίσω μέρος. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μια μπατονέτα ή τη σβήστρα που κάποιες φορές υπάρχει στο πίσω άκρο ενός μολυβιού, ώστε να πιέσετε το σύρμα να επιστρέψει στη θέση του. Αν αυτό δεν γίνει, μπορείτε να το καλύψετε με κερί ανακούφισης. Τέλος, επικοινωνήστε με τον ορθοδοντικό για να τον ενημερώσετε για το πρόβλημα και να σας δώσει περαιτέρω οδηγίες.

Χαλαρός δακτύλιος ή ξεκολλημένο αγκύλιο (σιδεράκι): Εάν διαπιστώσετε πως κάποιος δακτύλιος έχει χαλαρώσει/ξεκολλήσει ή κάποιο σιδεράκι έχει ξεκολλήσει, ενημερώστε αμέσως τον ορθοδοντικό για να σας δώσει οδηγίες.